Concept per la scoula bilingua a Samedan

L’instrucziun illa scoula bilingua cumünela da Samedan succeda tenor il model da l’immersiun parziela tampriva. Que voul dir, cha tuottas duos linguas [rumauntsch(puter) e tudas-ch (lingua da standard)] sun las linguas d’instrucziun da la scoulina fin illa classa finela dals-chelin ot. Per promouver il rumauntsch scu lingua pü debla es sia part vi da l’instrucziun in scoulina ed in scoula primara pü granda cu quella dal tudas-ch. Sül s-chelin ot as tschercha da ragiundscher ün scumpart eguel da las duos linguas.

Il model da Samedan s’orientescha vers ils seguaints böts: Ils iffaunts e’ls genituors dessan cugnuoscher la valur culturela dal rumauntsch, ma eir ils avantags persunels e professiunels da la bilinguited e resentir quels scu inrichimaint. Tar scolaras e scolars dess gnir sviluppo üna cumpetenza plurilingua equilibreda ed ün’incletta avanzeda per las linguas, chi’ls dess pussibilterbunas schanzas da furmaziun in nos pajais pluriling.

Ils seguaints princips dessan güder a ragiundscher quists böts: Per l’acquist da la bilinguited tenor la metoda da l’immersiun sto a dispusiziun tuot la düreda da la scoulina e da la scoula publica. Ill’instrucziun vain piglio resguard sül different svilup linguistic dals singuls iffaunts tres differenziaziun interna e tres üna valütaziun adatteda da las prestaziuns. La scoula bilingua cumünela da Samedan spordscha promoziun integredaper iffaunts/giuvenils cun bsögns speciels e/u singulariteds dal cumportamaint. Ün perfecziunamaint planiso da la magistraglia ed üna survagliaunza ed evaluaziun scientifica sustegnan il svilup da l’instrucziun bilingua. La scoula publichescha ils resultats da quist’evaluaziun per intesiver la discussiun publica e la collavuraziun culs genituors. La scoula e la vschinauncha promouvan la bilinguited cumünaivelmainged haun perque s-chaffieu la plazza d’ün incumbenzo. Scolaras e scolars nouvarrivos, chi nu saun üna u tuottas duos linguas d’instrucziun, survegnan düraunt duos ansagüd d’integraziun in fuorma da lecziuns specielas in rumauntsch e/u tudas-ch.